Skip to main content

Kvinnan við myndatólinum


Christina Hesselholdt: Vivian. Rosiante. 200 síður. 249,95 kr (vegleiðandi prísur)

Á markinum millum fakta og fiktión megnar danski rithøvundurin Christina Hesselholdt í skaldsøguni Vivian (2016) at taka lesarar sínar við á eina spennandi og mennandi ferð hagar bæði formur og innihald støðugt ganga lið um lið.

Hendan ævisøguliga skaldsøgan, sum eg júst havi lisið,  snýr seg um hugtakandi og gátufullu fronsk-amerikonsku kvinnuna Vivian Maier (1926-2009), sum størsta partin av lívi sínum arbeiddi sum barnagenta hjá ymiskum múgvandi familjum í Chicago og New York. Lív hennara var stillført, og hon legði alla tíðina alstóran dent á at verja sín samleika fyri øllum, eisini medmenniskjum sínum. Eftir at hon andaðist, eru yvir 150.000 av myndum hennara av tilvild komnar undan kavi í ymiskum aktiónum. Myndirnar hava fingið altjóða viðurkenning, tí tær á sermerktan hátt megna at lýsa gøtulívið í fleiri amerikonskum stórbýum gjøgnum fleiri áratíggju. Hendan viðurkenningin hevur ført við sær, at Vivian Maier eftir deyða sín loksins er vorðin ein vird listakvinna kring allan heimin. 

Eg meti, at drívmegin í skaldsøguni er at skapa eina so sanna og erliga mynd av hesi kvinnu, sum gjøgnum alt sítt lív livdi fyri listina, men ongantíð tók nakað stig til tess at fáa viðurkenning fyri sínar listarligu dygdir. Fyri at náa hesum máli hevur rithøvundurin givið skaldsøguni ein rættiliga leysan bygnað. Sum lesari hitta vit Vivian, sum alla tíðina vil verja seg fyri umheiminum, og tískil er ring at nærkast. Fyri at læra hana at kenna hittir lesarin tískil eisini fleiri aðrar persónar, sum hava livað tætt upp at Vivian. Hesir persónarnir greiða hvør sín hátt frá Vivian, og frásagnir teirra eru hvør sær sum smáar perlur, sum metafrásøgufólkið í skaldsøguni í veruligum Christina Hesselholdsstíli setur saman til eitt vakurt og hugtakandi perluband.

Lýsingin av hesi gátufullu myndakvinnuni megnar at geva lesarum nógv at hugsa um, t.d. við at viðgera tørvin hjá menniskjum á sjálvrealisering og sjálvlýsing, sum í løtuni serliga kemur til sjóndar á fremstu talgildu pallunum s.s. Facebook, Instagram og Snapchat. Metafrásøgufólkið í skaldsøguni lýsir við fáum orðum hesa trongdina, sum at kalla øll stríðast ella liva við:

Vi åbner munden og ud kommer - vi selv.

Vivian fylgir ikki hesi gongdini við sjálvrealisering og sjálvlýsing. Tvørturímóti vanvirðir hon hana. Hon avdúkar ikki seg sjálva á netinum, og vil enntá ikki upplýsa sítt navn fyri fremmandafólki. Gjøgnum skaldsøguna skiftir hon tískil í heilum navn og eitur Vivian, Viv, Vivienne og V. Smith. Navnabroytingin leggur seg tætt uppat grundleggjandi kjakinum um samleika og kyn, sum er ein reyður tráður gjøgnum skaldsøguna: Hvør var Vivian? Hvussu var hon? Finnur skaldsøgan listarkvinnuna aftanfyri listina?  

Eg fari ikki at avdúka, hvørt skaldsøgan megnar at finna svarini. Heldur ynski at eg geva tær sum lesara loyvi til at taka støðu til hetta, um so er at tú hevur hug at lesa hesa spennandi og krevjandi skaldsøguna, sum er skrivað av einum rithøvundi, sum ferð eftir ferð seinastu nógvu árini hevur givið lesarum bæði innihaldsligar og málsligar upplivingar í serflokki. Hendan bókin er einki undantak, tí hon vann DR Romanprisen í 2017, umframt at hon eisini var tilnevnd Nordisk Råds litteraturpris sama ár.

Ynskir tú at síggja verk, sum Vivan Maier hevur tikið, viðmæli eg tær at vitja almennu síðu hennara við at trýsta á her. 
Mynd 1: bókarperman. Mynd 2: Vivian Maier (sjálvsmynd).


Labels:

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

10 góðar bøkur til summarfrítíðina

Endiliga er summarið komið við sínum góða veðri og ljósu náttum. Fyri flest okkara ber summartíðin brá av, at vit í størri mun hava møguleika fyri at taka okkum av løttum. Tá ið eg taki mær av løttum, plagi eg altíð at lesa ella lurta eftir bókum. Nógvar bøkur koma á føroyska og alheimsmarknaðin hvørt ár, so tað kann ofta tykjast torført at finna júst ta bókina, ein hevur hug at lesa. Niðanfyri viðmæli eg 10 bøkur, sum eg havi lisið í seinastuni. Listin er fjølbroyttur og inniheldur bæði føroyskar og útlendskar bøkur og nýggjar sum gamlar bøkur. Vónandi fært tú íblástur til tína komandi lesiuppliving. Góðan lesihug! Bjørk Maria Kunoy: Vit, Føroya fólk Hetta er ein politiskt samtíðarskaldsøga, ið viðger stríð og strev, tá ið nakrir politiskir flokkar seta sær fyri, at ein føroysk grundlóg skal setast í verk. Hetta stríðið er kryddað við spennandi persónligum søgum frá lívinum hjá fleiri høvuðspersónum, bæði politikkarum og vinnulívsfólki. Hesi royna øll hvør á sín hátt at fáa ...
Post a Comment
Les meira »

Sorg og saknur í barnahædd

Rakel Helmsdal: Loftar tú mær? Bókadeild Føroya Lærarafelags 2019. Vegleiðandi søluprísur 149 kr. Loftar tú mær? er ein sorgblíð upprunaføroysk barnabók, sum Rakel Helmsdal hevur skrivað og gjørt myndir til. Bókin snýr seg um trý systkin, hvørs foreldur ein seinnapart senda út í garðin at spæla. Hóast systkini eru saman úti í urtagarðinum, eru tey í hvør sínum tankaheimi. Tey syrgja hvør í sínum lagi, tí langomma teirra júst er deyð og jarðað. Sum lesarar eru vit saman við teimum og fáa møguleika at uppliva teirra sorg og sakn, samstundis sum at tey – og vit við – fet fyri fet læra at skilja natúrliga deyðan, sum er so úrtøkiligur og kann vera torførur at fata. Hóast bókin einans er 36 síður lang, er hendingargongdin hegnisliga býtt sundur í 4 partar við hvør sínum heiti. Hesi eru Lítlibeiggi, Systir, Stóribeiggi og Træið og stjørnurnar. Í trimum teimum fyrstu pørtunum uppliva vit sum lesarar sama tíðarskeið í garðinum frá trimum ymiskum sjónarhornum: fyrst frá sjónarhorninum hjá lítla...
Post a Comment
Les meira »

Bókaviðmæli til mammudagin

Í sambandi við at ársins mammudagur verður sunnudagin 10. mai, viðmæli eg niðanfyri 9 bøkur. Felags fyri allar bøkurnar er, at tær antin á einhvønn hátt viðgera fjølbroytta mammuleiklutin, ella at tær á annan hátt hóska seg væl til mammur at lesa. Talan er bæði um føroyskar og útlendskar bøkur.  Hvør veit, møguliga fært tú við bókaviðmælunum íblástur til, hvussu tú kanst hjúkla um mammu tína sunnudagin? Ella fært tú møguliga íblástur til komandi bókina á tínum egna náttborði? Góðan lesihug!  Ein táttur er silvur eftir Sólrúna Michelsen Síðst í 19. øld doyr ein mamma í barsilssong, har pinkubarnið eisini doyr. Eftir sita maður og 10 børn í djúpari sorg, sum verður tagd burtur. Eftir eini tíð giftist pápin við aðrari bygdarkvinnu, børnini verða spjadd, og ymiskar lagnur spyrjast burturúr. Tvær døtur flyta til Danmarkar at búgva, og skapa sær har tvey ymisk familjulív: onnur fylgir samfelagsnorminum í tíðini tá, meðan hin er uppreistrarsinnað og ger til...
Post a Comment
Les meira »

Harmur og gleði í felag tey reika

Margit M. Baadsager: Góða systir – ein dagbók til Arnvør. Sprotin 2019. 411 síður. Vegleiðandi søluprísur er 298 kr. Í november 2015 fekk 38 ára gamla fekk Arnvør á Torkilsheyggi staðfest heilakrabba, sum bar við sær, at hon misti sítt stutttíðarminni. Støðan gjørdi, at eldra systir hennara, Margit, bretti upp armar og fór undir at skriva eina dagbók. Endamálið við dagbókini var, at hon kundi vera eitt amboð til Arnvør at fáa samanhang í sítt lív, tá ið hon hevði bast herviligu sjúkuni: -Eg vil vera tín geymi, meðan tú ert sjúk. Tá ið tú verður frísk aftur, kanst tú lesa dagbókina og verða dagførd. Kenna søguna um, hvat tú og tín familja hava verið ígjøgnum. Arnvør gjørdist ikki frísk og fekk ongantíð møguleika at lesa dagbókina og verða dagførd um sína sjúkralegu, men tann møguleikan hava vit onnur nú fingið. Bókin nemur hjartastreingirnar, tí við skemti og álvara verður á jarðbundnan hátt greitt frá familjulívinum hjá eini vanligari føroyskari familju, ...
Post a Comment
Les meira »

Tá ið dreymurin gerst veruleiki

Michelle Obama: Min historie. Lindhardt og Ringhof 2019. 456 síður. Anders Juel Michelsen týddi úr enskum. Vegleiðandi søluprísur 300 kr. Eg ivist onga l øtu í, at Michelle Obama í løtuni telist millum heimsins mest spennandi og fyrimyndarligu kvinnur. Sum fyrsta afroamerikanska forsetafrúan í Amerika hevur hon verið við til at flyta mørk, bæði stór og smá. Við árslok 2018 kom sjálvsævisøga hennara Min historie endiliga á alheimsmarknaðin. Í bókini letur hon dyrnar upp og bjóðar heiminum við sær á eina ferð gjøgnum sítt hendigaríka lív, ið er merkt av bæði upp- og niðurtúrum. Hetta er lesnaður, sum lesarar kring allan heim uttan iva hava glett seg til leingi, tí bókin hevur higartil verið skrødd av hillunum og hevur sett øll sølumet. Væntað verður, at hon skjótt vinnur heiðurin sum mest selda sjálvsævisøga í heiminum. Í bókini er ferðin gjøgnum lívið hjá Michelle væl skipað við klassiskum rite de passage bygnaði. Bókin er í trimum høvuðspørt...
Post a Comment
Les meira »