Harmur og gleði í felag tey reika

Margit M. Baadsager: Góða systir – ein dagbók til Arnvør. Sprotin 2019. 411 síður. Vegleiðandi søluprísur er 298 kr.

Í november 2015 fekk 38 ára gamla fekk Arnvør á Torkilsheyggi staðfest heilakrabba, sum bar við sær, at hon misti sítt stutttíðarminni. Støðan gjørdi, at eldra systir hennara, Margit, bretti upp armar og fór undir at skriva eina dagbók. Endamálið við dagbókini var, at hon kundi vera eitt amboð til Arnvør at fáa samanhang í sítt lív, tá ið hon hevði bast herviligu sjúkuni:

-Eg vil vera tín geymi, meðan tú ert sjúk. Tá ið tú verður frísk aftur, kanst tú lesa dagbókina og verða dagførd. Kenna søguna um, hvat tú og tín familja hava verið ígjøgnum.

Arnvør gjørdist ikki frísk og fekk ongantíð møguleika at lesa dagbókina og verða dagførd um sína sjúkralegu, men tann møguleikan hava vit onnur nú fingið. Bókin nemur hjartastreingirnar, tí við skemti og álvara verður á jarðbundnan hátt greitt frá familjulívinum hjá eini vanligari føroyskari familju, eftir at álvarsom sjúka hevur rakt.

Frá eini systur til okkara

Sum lesarar fylgja vit fyri tað mesta Margit í gerandisdegi hennara og fáa gott innlit í hennara upplivingar og tankar í sambandi við sjúkraleguna hjá systrini. Dagbókin strekkir seg frá 28. oktober 2015 – 22. apríl 2019. Umframt dagfesting og stað hevur hvør dagur eisini eina yvirskrift. Fyrsti dagur hevur sama heiti sum bókin, Góða systir, sum vísir á, at upprunaligi móttakarin var systir Margit. Allir aðrir dagar hava yvirskrift, ið leggur seg aftur at innihaldinum ávísa dagin, t.d. Diagnosan, Kemo- og stráluviðgerð, Pallittiva toymið, Síðsti dagur og Endi.

         Í innganginum greiðir Margit frá, at tankin um at geva dagbókina út í bók, ávirkaði hennara hátt at skriva:

(...) Tí royni eg alla tíðina at skriva virðiliga og við kærleika.

Hesi mørkini, sum Margit setti sær sjálvari, eyðkenna bókina úr einum enda í annan. Hóast hetta sýnist tað kortini ikki eins og nakað verður fjalt fyri okkum lesarum, ella at fingrarnir verða lagdir ímillum. Margit torir at merkja eftir, hvat bylgist inni í sær, nú systir hennara er endað í eini groteskari sjúkralegu, og hon megnar at festa tað á blað við løttum gerandismáli, sum í støðum ber á brá av hennara átrúnaðarligu bakgrund. Gjøgnum bókina síggja vit ymiskar sinnisstøður hjá henni: hon er glað og kedd, vónrík og sorgarbundin, sterk og viðbrekin. Tá tá ið læknarnir boða frá, at teir gevast at geva Arnvør viðgerð, seyrar øðin og máttloysið hjá Margit út úr síðunum:

Tú og Rói fóru inn á Ríkissjúkrahúsið. Tit skuldu tosa við læknan undan viðgerðini.

Læknin segði bart út, at tú fært onga viðgerð. SUM Í AT TEY GEVAST VIÐ AT GEVA TÆR VIÐGERÐ.

At Margit á hendan hátt letur vreiðina og máttloysið føra pennin førir við sær, at tankabond vórðu skapað í hugaheimi mínum, og eg kendi hennara pínu, eins og var tað mín egna. Hetta er júst tað, ið bókin ferð eftir ferð megnar: at seta orð á menniskjaliga sorg, sum øll fara ígjøgnum fyrr ella seinni her á fold.

At vera og ikki at vera

Í fleiri umførum fara týðandi skifti fram í bókini, har ið Margit loyvir øðrum framat at greiða frá sínum upplivingum í sambandi við drúgvu sjúkraleguna hjá Arnvør, t.d. Arnvør sjálv og mamma systrarnar báðar, ið eitur Malena. Hetta er ein fongur fyri bókina, tí skiftini føra við sær, at vit sum lesarar síggja sjúkraleguna hjá Arnvør og støðuna hjá familjuni frá fleiri síðum. Til ber at siga, at støðumyndin verður bæði klárari, meira fjøltáttað og far eitt djúpari innihald. Margit hevur eisini valt at seta sms-boð, teldupostar, alnetstilfar, brøv, upplýsingar frá læknum, samskifti við føroyska og danska heilsuverkið og minningarorð orðarætt inn. Hesi brotini føra við sær, at eg undir lestrinum fekk eina kenslu av at vera stødd saman við Margit og familju hennara gjøgnum teirra harm og gleði.

         Tá ið bókin endar við sanginum So mangt er mær dult hjá Øssuri Berghamar, greiðir Margit frá, at sangurin lýsir tann frið, ið hon hevur fingið eftir svára missin. Eg lesi sangin fleiri ferðir, og eg verði uggað. Arnvør er ikki longur ímillum síni kæru, men dagbókin til hennara er vorðin til eina vakra bók um trupul og eym evni. Hon pýðir nú á hillini her heima, og einglarøddin hjá Arnvør ljómar úr hátalaranum: Jú, hondin mær helt á tí fullkomna vegi, sum trygt meg til himmalin bar.