Skip to main content

Avbjóðingarnar eru so ymiskar


Tann 9. mars 2016 gjørdist eg mamma fyri fyrstu ferð. Tá átti eg sonin, Braga. Nakrar vikur eftir at eg hevði átt, byrjaði eg sum flest allar mammur at ganga í mammubólk, umframt at eg eisini byrjaði at ganga í familjucafé hjá Mødrehjælpen. Tað var deiligt at hitta aðrar nýklaktar mammur og hava møguleika fyri at tosa saman um nýggju tilveruna. At gerast mamma er jú ein nýggj og øðrvísi avbjóðing í lívinum, sum gevur stóra ábyrgd.
Í byrjanini var sjálvur leikluturin sum mamma tískil ofta uppi at venda í prátinum okkara millum. Sum børnini síðan vuksu og mentust, fall prátið eisini oftari og oftari á tey. Børnini vóru øll jøvn í aldri, og tískil fylgdust tey í stóran mun í menningini. Hetta gjørdi, at vit sum mammur ofta upplivdu somu avbjóðingar samstundis. Í prátinum millum okkum mammur legði eg tó skjótt til merkis, at eg ofta ikki fekk prátað við. Fleiri mammur gramdu seg um mjólkatrot, vøkunætur, grátandi børn o.s.fr. Slíkar avbjóðingar hevði eg ikki sum nýklakt mamma. Sonur mín fekk næstan alt fyri eitt skil á døgninum og svav hvørja nátt, vøkunæturnar kundu tískil teljast á einari hond, umframt at hann vanliga var góður í sær, blíður og nemmur. Hóast eg ikki hevði somu avbjóðingar sum hinar mammurnar, so høvdu vit okkara stríð heima við hús. Bragi var nevniliga føddur við klumpfóti, sum gjørdi, at hann var í kravmiklari viðgerð fyrstu mánaðirnar eftir føðing.

Hóast klumpføtt børn í dag fáa góða hjálp, soleiðis at fóturin ella føturnar eftir lokna viðgerð ofta eru at meta sum vanligar frískar føtur, so er tað týdningarmikið ikki at undirmeta hesa avbjóðingina. Øll foreldur ynskja sær frísk børn. Eg var einki undantak hesum viðvíkjandi, og tískil gjørdist eg sera kedd, tá ið eg fekk at vita, at sonurin, ið enn var í móðurlívi, hevði ein klumpfót. Fyrstu dagarnar græt eg tískil um støðuna, tí eg visti, at klumpfótur krevur viðgerð, og at børn við klumpfóti fáa eina nógv harðari byrjan upp á lívið enn børn, ið einki feila.  Bragi var eisini einans átta dagar gamal, tá ið hansara drúgva ferð móti einum frískum fóti byrjaði. Hetta var og er enn ein hørð ferð fyri hann og okkum foreldur. Tvær ferðir um vikuna í ein mánað skuldi klumpfóturin í gips, soleiðis at fóturin spakuliga varð rættaður upp á pláss. Síðan var neyðugt at skera hælsinuna tvørturav. Hetta var neyðugt, tí at júst hendan sinan var somikið stromm, at fóturin annars ikki kundi gerast beinur. Síðan skuldi fóturin aftur í gips í nakrar vikur. Eftir at skurðurin var grøddur, varð gipsið tikið av, og Bragi fekk skinnara á, sum hann skuldi vera í út í eitt í fýra mánaðir. Tá ið fýra mánaðir vóru farnir, fingu vit at vita, at Bragi einans skuldi vera í skinnara 14 tímar um døgnið næstu 3-4 árini. Hetta vóru sonn gleðiboð fyri okkum, tí hetta merkti, at tyngri parturin av ferðini móti einum frískum fóti nú endiliga var av.


Ferðin til ein beinan fót kendist í byrjanini mangan drúgv, tí vit eftir hvørja viðgerð høvdu ein son, ið stríddist. Bragi var virkuliga raskur ígjøgnum alla viðgerðina, men tað er tó eingin loyna, at viðgerðirnar kravdu nógv av honum, og førdi hetta m.a. við sær, at hann græt nógv eftir hvørja viðgerð, svav illa, umframt at matarlysturin ikki var góður. Eg hevði ynskt tað øðrvísi. Hevði ynskt, at Bragi var frískur og ikki skuldi ígjøgnum alt tað, sum hann longu hevur verið ígjøgnum. Hevði ynskt, at eg stríddist við somu avbjóðingar sum hinar mammurnar í mammubólkinum og familjucafé-ini hjá Mødrehjælpen, t.e. mjólkatrot, vøkunætur og eitt grátandi, men frískt barn. Tíbetur er tað tó ikki upp til okkara at velja, hvørja lagnu okkara børn fáa. Ja, undir vanligum umstøðum, so hevur Bragi frá byrjan av grátið lítið, verið góður í sær og sovið um næturnar, og tá ið á stóð, so var tað eisini júst tað, sum gjørdi, at viðgerðin ikki kendist so tung og torfør, sum hon annars hevði kunnað gjørt. Tá ið alt kemur til alt, so má eg eisini vera erlig og ásanna, at eg hevði ikki ynskt, at Bragi var øðrvísi upp á nakran hátt, tí í mínum eygum er hann perfektur, júst so sum hann er.


Greinin er upprunaliga skrivað til heimasíðuna www.stuttbeintfolk.org og kann eisini lesasat her. 

Popular posts from this blog

10 góðar bøkur til summarfrítíðina

Endiliga er summarið komið við sínum góða veðri og ljósu náttum. Fyri flest okkara ber summartíðin brá av, at vit í størri mun hava møguleika fyri at taka okkum av løttum. Tá ið eg taki mær av løttum, plagi eg altíð at lesa ella lurta eftir bókum. Nógvar bøkur koma á føroyska og alheimsmarknaðin hvørt ár, so tað kann ofta tykjast torført at finna júst ta bókina, ein hevur hug at lesa. Niðanfyri viðmæli eg 10 bøkur, sum eg havi lisið í seinastuni. Listin er fjølbroyttur og inniheldur bæði føroyskar og útlendskar bøkur og nýggjar sum gamlar bøkur. Vónandi fært tú íblástur til tína komandi lesiuppliving. Góðan lesihug! Bjørk Maria Kunoy: Vit, Føroya fólk Hetta er ein politiskt samtíðarskaldsøga, ið viðger stríð og strev, tá ið nakrir politiskir flokkar seta sær fyri, at ein føroysk grundlóg skal setast í verk. Hetta stríðið er kryddað við spennandi persónligum søgum frá lívinum hjá fleiri høvuðspersónum, bæði politikkarum og vinnulívsfólki. Hesi royna øll hvør á sín hátt at fáa

Bókaviðmæli til mammudagin

Í sambandi við at ársins mammudagur verður sunnudagin 10. mai, viðmæli eg niðanfyri 9 bøkur. Felags fyri allar bøkurnar er, at tær antin á einhvønn hátt viðgera fjølbroytta mammuleiklutin, ella at tær á annan hátt hóska seg væl til mammur at lesa. Talan er bæði um føroyskar og útlendskar bøkur.  Hvør veit, møguliga fært tú við bókaviðmælunum íblástur til, hvussu tú kanst hjúkla um mammu tína sunnudagin? Ella fært tú møguliga íblástur til komandi bókina á tínum egna náttborði? Góðan lesihug!  Ein táttur er silvur eftir Sólrúna Michelsen Síðst í 19. øld doyr ein mamma í barsilssong, har pinkubarnið eisini doyr. Eftir sita maður og 10 børn í djúpari sorg, sum verður tagd burtur. Eftir eini tíð giftist pápin við aðrari bygdarkvinnu, børnini verða spjadd, og ymiskar lagnur spyrjast burturúr. Tvær døtur flyta til Danmarkar at búgva, og skapa sær har tvey ymisk familjulív: onnur fylgir samfelagsnorminum í tíðini tá, meðan hin er uppreistrarsinnað og ger tilvitað upp

Harmur og gleði í felag tey reika

Margit M. Baadsager: Góða systir – ein dagbók til Arnvør. Sprotin 2019. 411 síður. Vegleiðandi søluprísur er 298 kr. Í november 2015 fekk 38 ára gamla fekk Arnvør á Torkilsheyggi staðfest heilakrabba, sum bar við sær, at hon misti sítt stutttíðarminni. Støðan gjørdi, at eldra systir hennara, Margit, bretti upp armar og fór undir at skriva eina dagbók. Endamálið við dagbókini var, at hon kundi vera eitt amboð til Arnvør at fáa samanhang í sítt lív, tá ið hon hevði bast herviligu sjúkuni: -Eg vil vera tín geymi, meðan tú ert sjúk. Tá ið tú verður frísk aftur, kanst tú lesa dagbókina og verða dagførd. Kenna søguna um, hvat tú og tín familja hava verið ígjøgnum. Arnvør gjørdist ikki frísk og fekk ongantíð møguleika at lesa dagbókina og verða dagførd um sína sjúkralegu, men tann møguleikan hava vit onnur nú fingið. Bókin nemur hjartastreingirnar, tí við skemti og álvara verður á jarðbundnan hátt greitt frá familjulívinum hjá eini vanligari føroyskari familju,

Sorg og saknur í barnahædd

Rakel Helmsdal: Loftar tú mær? Bókadeild Føroya Lærarafelags 2019. Vegleiðandi søluprísur 149 kr. Loftar tú mær? er ein sorgblíð upprunaføroysk barnabók, sum Rakel Helmsdal hevur skrivað og gjørt myndir til. Bókin snýr seg um trý systkin, hvørs foreldur ein seinnapart senda út í garðin at spæla. Hóast systkini eru saman úti í urtagarðinum, eru tey í hvør sínum tankaheimi. Tey syrgja hvør í sínum lagi, tí langomma teirra júst er deyð og jarðað. Sum lesarar eru vit saman við teimum og fáa møguleika at uppliva teirra sorg og sakn, samstundis sum at tey – og vit við – fet fyri fet læra at skilja natúrliga deyðan, sum er so úrtøkiligur og kann vera torførur at fata. Hóast bókin einans er 36 síður lang, er hendingargongdin hegnisliga býtt sundur í 4 partar við hvør sínum heiti. Hesi eru Lítlibeiggi, Systir, Stóribeiggi og Træið og stjørnurnar. Í trimum teimum fyrstu pørtunum uppliva vit sum lesarar sama tíðarskeið í garðinum frá trimum ymiskum sjónarhornum: fyrst frá sjónarhorninum hjá lítla

Tá ið dreymurin gerst veruleiki

Michelle Obama: Min historie. Lindhardt og Ringhof 2019. 456 síður. Anders Juel Michelsen týddi úr enskum. Vegleiðandi søluprísur 300 kr. Eg ivist onga l øtu í, at Michelle Obama í løtuni telist millum heimsins mest spennandi og fyrimyndarligu kvinnur. Sum fyrsta afroamerikanska forsetafrúan í Amerika hevur hon verið við til at flyta mørk, bæði stór og smá. Við árslok 2018 kom sjálvsævisøga hennara Min historie endiliga á alheimsmarknaðin. Í bókini letur hon dyrnar upp og bjóðar heiminum við sær á eina ferð gjøgnum sítt hendigaríka lív, ið er merkt av bæði upp- og niðurtúrum. Hetta er lesnaður, sum lesarar kring allan heim uttan iva hava glett seg til leingi, tí bókin hevur higartil verið skrødd av hillunum og hevur sett øll sølumet. Væntað verður, at hon skjótt vinnur heiðurin sum mest selda sjálvsævisøga í heiminum. Í bókini er ferðin gjøgnum lívið hjá Michelle væl skipað við klassiskum rite de passage bygnaði. Bókin er í trimum høvuðspørt